Het conflict in Oekraïne — een terugblik en vooruitblik

• Het tit-for-tat-conflict in Moskou en Kiev bleef het afgelopen jaar in een impasse verkeren. Het is onwaarschijnlijk dat de Oekraïense strijdkrachten dit jaar een frontlinieveranderend tegenoffensief zullen lanceren, gezien hun beperkte mankracht en materiële capaciteit. In 2024 hebben de Oekraïners een defensieve houding aangenomen langs het grootste deel van de frontlinie terwijl ze vechten tegen Russische troepen die probeerden uitbuitbare hiaten te creëren. De Russische Zwarte Zeevloot (BSF) is echter door de Oekraïense marine uit de Krim verdreven, met name door het gebruik van maritieme drones en langeafstandsraketten tegen schepen terwijl ze in de haven lagen. Als gevolg hiervan is de BSF verhuisd naar de havens van Novorossiysk en Feodosia en onlangs gespot in de buurt van Ochamchire, in de separatistische regio Abchazië in Georgië.

• Desalniettemin heeft deze aanhoudende impasse tussen Kiev en Moskou geleid tot een toenemend aantal Russische sabotage-incidenten, niet alleen in Oekraïne maar ook binnen de EU-landen die de strijd van Oekraïne steunen. In heel Europa hebben zich verschillende gevallen van sabotage voorgedaan met mogelijke banden met de Russische staat. De invallen waren voornamelijk gericht tegen infrastructuur die cruciaal is voor de oorlogsinspanningen van Oekraïne. Europese exploitanten van kritieke infrastructuur — defensie, energie, openbaar vervoer, telecommunicatie, enz. — lopen het grootste risico voor deze aanvallen, aangezien Rusland ernaar streeft kritieke componenten van de toeleveringsketen van Oekraïne te verstoren en toekomstige steun aan Oekraïne vanuit westerse landen verder af te schrikken.

• Het blijft ongelooflijk moeilijk te voorspellen wat er in de toekomst in Oekraïne zal gebeuren of wanneer de oorlog zal eindigen. Desalniettemin zullen de hoge intensiteit van raket- en dronebedreigingen in heel Oekraïne en de doeltreffendheid ervan bij het vernietigen van kritieke energie-infrastructuur waarschijnlijk resulteren in veelvuldige stroomuitval en stroomuitval in heel Oekraïne. Bovendien zullen de overgang van Rusland naar een oorlogseconomie, de vervanging van de (vice-)minister van Defensie met economen en de verbeterde betrekkingen met Noord-Korea, Iran en China de efficiëntie van de oorlogsinspanningen van Moskou in Oekraïne verbeteren en een deel van de zorgen over aanvoer en troepenmoeheid als gevolg van de groeiende steun van bondgenoten, met name van Noord-Korea, wegnemen. Dit zal Rusland in staat stellen om het huidige tempo van operaties (land, zee en lucht) vast te houden tot ten minste het einde van 2025.

‍

Na bijna 900 dagen na de start van de invasie van de Russische Federatie in Oekraïne op 24 februari 2022 hebben de veiligheids- en politiek-economische implicaties van het conflict zich zodanig verspreid dat het moeilijk is om een land aan te wijzen dat niet door het conflict is getroffen, al zijn sommige staten en industrieën harder getroffen dan andere. Daarom is het van het grootste belang om de grootste bedreigingen voor u te identificeren. Momenteel boekt geen van beide partijen grote winsten, ondanks de voortdurende escalatie van land-, lucht-, zee- en sabotageoperaties in het hele conflictgebied. Desalniettemin waren er in 2024 verschillende opmerkelijke ontwikkelingen in het conflict in Oekraïne, namelijk:

De Oekraïense troepen blijven in het defensief te midden van trage westerse hulp, terwijl Russische troepen vooruitgang boeken bij het uitbreiden van hun controle over de Donbas-regio

De Oekraïense strijdkrachten hebben over het algemeen defensieve posities ingenomen vanwege het gebrek aan munitie, terwijl Russische troepen een offensieve houding hebben aangenomen, zij het van beperkte aard, om de kans te grijpen die werd geboden door de trage militaire hulpverlening door de Oekraïense partners. Ondanks hun defensieve houding hebben de Oekraïense troepen bewezen behendig te zijn bij de meer dynamische Russische aanvallen, waarbij ze hebben bewezen in staat te zijn zich aan te passen en Russische pogingen tot strijdvormende manoeuvres te overwinnen. Ondanks dergelijke pogingen van de Russen zijn veel gebieden nog steeds vaste broeinesten van hevige gevechten, die aan beide zijden geen noemenswaardige winsten opleveren, met twee opmerkelijke uitzonderingen, namelijk in het gebied van Chasiv Yar en Avdiivka.

In de omgeving van Chasiv Yar en Avdiivka zijn bewezen gebieden te zijn waar de Russische troepen aanzienlijke vooruitgang hebben geboekt als gevolg van hun opportunistische aanvallen. Sinds hun doorbraak in Avdiivka midden februari hebben de Russen gestreefd naar een grotere omsingeling die tot doel heeft de Oekraïense troepen die vechten in de buurt van een belangrijk logistiek centrum van de oblast Donetsk, Toretsk, te overrompelen en te isoleren. Deze tactiek werd ondersteund door het gebruik van het luchtoverwicht van de Russische troepenmacht. Van december 2023 tot januari 2024 hebben Russische gecombineerde luchtaanvallen langs de frontlinie schijnbaar zwakke plekken in de Oekraïense luchtverdediging geïdentificeerd waardoor raketten en drones grotere delen van Oekraïne achter de frontlinie en de kritieke infrastructuur van Oekraïne zouden kunnen aanvallen.

Russische desinformatie blijft bestaan ondanks de groeiende contraspionageoperaties in Kiev

De Oekraïense inlichtingendienst (SBU) publiceert regelmatig op haar social media-pagina's haar contraspionageactiviteiten om het verhaal van de oorlog onder controle te houden en de potentiële aantrekkingskracht van Rusland bij het ontkennen van dergelijke claims te verminderen. De SBU heeft talloze incidenten gefilmd of gedetailleerd beschreven die aantonen in welke mate entiteiten gelieerd aan Rusland actief proberen de Oekraïense oorlogsinspanningen te ondermijnen. In de meeste gevallen gaat het om personen die worden betrapt op het verspreiden van desinformatie. In heel 2024 werd geconstateerd dat de Russische desinformatie toenam over locaties voor energie-infrastructuur, informatie over de beveiligingssystemen van kerncentrales en industriële locaties, met name locaties die verband hielden met de Oekraïense oorlogsmachine. In deze gevallen gebruikten individuen drones om interessegebieden te verkennen en hun bevindingen door te geven aan hun Russische handlers.

De stabilisering van de binnenlandse politiek van Rusland en de groeiende steun van bondgenoten zullen het komende jaar het succes van de strijd vergroten

Het succes van Oekraïne in de vroege stadia van het conflict kan niet alleen gedeeltelijk worden toegeschreven aan de Russische onderschatting van de defensieve capaciteiten van Kiev, maar ook aan het wanbeheer van het conflict door binnenlandse militaire en politieke leiders in Rusland. De Russische president Vladimir Poetin heeft sinds de invasie in februari 2022 minstens acht hoge Russische militaire commandanten ontslagen, en verschillende zijn na hun ontslag niet herplaatst. Dankzij deze draaideur van commandanten konden de Oekraïense troepen in de maanden die volgden op hun ontslag een aanzienlijk deel van het grondgebied heroveren.

Desondanks lijkt de wijdverbreide herstructurering van de militaire commandanten door Poetin in de recente Russische militaire strategie te passen, wat het afgelopen jaar een effectievere uitvoering mogelijk heeft gemaakt. Met name heeft Rusland zijn binnenlandse industriële basis verbeterd, met inbegrip van zijn productiecapaciteiten voor drones, grotendeels dankzij de vervanging van de minister van Defensie Shoigu in mei door econoom Andrei Belousov en door de vice-minister van Defensie te vervangen door viceminister van Economische Zaken Oleg Savelyev.

Een aspect dat het afgelopen jaar echter ook veel van de capaciteits- en productiebeperkingen van Moskou heeft verlicht, waardoor het land in de vroege stadia van de oorlog werd beperkt, zijn de toenemende bijdragen die Rusland van bondgenoten ontvangt. Rusland is doorgegaan met het verbeteren van de betrekkingen met Noord-Korea, Iran en China, die respectievelijk munitie, componenten voor drone-technologie en dual-use technologieën hebben gestuurd die de Russische oorlogseconomie aanjoegen. Met name Noord-Korea heeft Rusland in 2024 een consistente stroom van zowel militaire als arbeidsgerelateerde hulp verleend. Volgens de Zuid-Koreaanse minister van Defensie Shin Wonsik heeft Pyongyang naar verwachting tot wel 4,8 miljoen artilleriegranaten aan Rusland geleverd. Deze hulp is een belangrijke zegen geweest voor de Russische operaties in Oekraïne, vooral omdat Russische troepen hebben beweerd dat een „chronische hongersnood” de effectiviteit van zijn artillerieaanvallen heeft beperkt.

Nu de hulp van de Russische bondgenoten naar verwachting voor onbepaalde tijd zal blijven bestaan en de zorgen over de bevoorrading zal wegnemen, bestaat er een verhoogd risico dat het slagingspercentage van het Russische militaire offensief in de Donbas toeneemt. De kritieke infrastructuurbeheerders van Oekraïne — zoals energiebedrijven — lopen het grootste risico door deze ontwikkeling. Op dezelfde manier lopen westerse organisaties die deze Oekraïense entiteiten ondersteunen ook het risico het doelwit te worden van Russische cyberaanvallen. Van actoren die verbonden zijn met Moskou is bekend dat ze uren voor kinetische aanvallen op de kritieke infrastructuur ontwrichtende cyberoperaties uitvoeren, zoals Distributed Denial-of-Service (DDoS) of wiper-aanvallen, om de coördinatie en het defensieve reactievermogen van Kiev te beperken.

De verliezen van de Russische Zwarte Zeevloot en de ontmijningsoperaties van regionale spelers vergroten de veiligheid van de Zwarte Zee en de Donau voor westerse bedrijven

Buiten Oekraïne blijft het conflict ook in de Zwarte Zee en de Donau sudderen. De veiligheidssituatie in de Zwarte Zee en de Donau is ook geëvolueerd sinds het uitbreken van de Russische invasie van Oekraïne. Vooral door de effectieve inzet van Oekraïense zeedrones. Deze drones hebben de Russische Zwarte Zeevloot (BSF) uit de vorige havens op de Krim verdreven naar andere havens in de oostelijke Zwarte Zee en Ochamchire, in de separatistische regio Abchazië in Georgië. In maart beweerde het Oekraïense leger dat een derde van het BSF was vernietigd of uitgeschakeld, waarbij de meeste schepen in Sebastopol lagen. Wat de problemen waarmee de verminderde capaciteit van het BSF wordt geconfronteerd, nog verergert, is dat als gevolg van het beheer van de Straat door Turkije en de handhaving van het Verdrag van Montreux, Russische marineschepen tijdens oorlogstijd de Zwarte Zee niet konden binnenvaren en de beschadigde schepen niet konden vervangen.

Ondertussen is de veiligheidssituatie in de Zwarte Zee ook veranderd voor niet-oorlogvoerenden, namelijk zeevarenden die actief zijn in de westelijke Zwarte Zee en de Donau. Dit risico werd sinds februari 2022 als hoog beoordeeld. Dit was te wijten aan de voortdurende ontginning van het noordoostelijke deel van de Zwarte Zee door het Russische leger en de frequentie waarmee incidenten met zeemijnen plaatsvonden in de westelijke delen van de zee, veroorzaakt door de algemene westelijke stromingen van de zee. Op 1 juli vond echter een historisch moment plaats, toen de Mine Countermeasures Naval Group in the Black Sea (MCM BS) - bestaande uit Turkije, Bulgarije en Roemenië - begon met ontmijningsoperaties in de westelijke Zwarte Zee om de veiligheid van zeevarenden in hun territoriale wateren te verbeteren. Hoewel deze activiteiten nog in de kinderschoenen staan, zullen dergelijke inspanningen waarschijnlijk het risico voor westerse rederijen die door de westelijke Zwarte Zee varen aanzienlijk verminderen. Bovendien zullen ze ervoor zorgen dat sommige reguliere economische activiteiten in de komende maanden kunnen terugkeren, met name voor commerciële scheepvaart of scheepsbouwers die gevestigd zijn in Roemenië, Turkije of Bulgarije.

De oorlog heeft ook aanleiding gegeven tot andere soorten veiligheidsrisico's dan de conventionele risico's die verband houden met kinetische oorlogsvoering. De toegenomen bedreigingen voor organisaties en individuen in Oekraïne en Europa zijn als volgt:

Russische sabotageoperaties zullen op lange termijn een bedreiging vormen voor in Europa gevestigde bedrijven

Ondertussen zijn er sinds 2014 steeds meer sabotage-incidenten geweest, niet alleen in Oekraïne, maar ook in de EU-landen die de strijd van Oekraïne steunen. In heel Europa hebben zich verschillende gevallen van sabotage van infrastructuur voorgedaan met mogelijke banden met de Russische staat die cruciaal is voor de oorlogsinspanningen van Oekraïne. Bekende gevallen van dergelijke activiteiten zijn onder meer brandstichting en vandalisme van wisselpunten langs Franse en Duitse spoorwegnetten, een geval van brandstichting in een Oekraïens hulpmagazijn in het VK, verschillende spoorwegontsporingen in Zweden, sabotageaanvalsplannen op Duitse militaire bases in Beieren en vandalisme tegen de auto's van de minister van Binnenlandse Zaken van Estland en een pro-Oekraïense journalist.

Deze bedreiging van met Rusland geassocieerde actoren is benadrukt door verschillende westerse inlichtingenhoofden die publiekelijk hebben gewaarschuwd voor de verhoogde dreiging van sabotage en spionage vanuit Rusland. De dreiging die uitgaat van deze sabotagedaden zal het komende jaar zeer waarschijnlijk aanhouden. Dit is vooral het geval omdat de westerse hulp aan Kiev waarschijnlijk zal zorgen voor een Oekraïens voordeel op het slagveld en de aanhoudende militaire successen van Rusland zal verminderen. Europese defensiebedrijven lopen waarschijnlijk het grootste risico het doelwit te worden van dergelijke operaties. Europese exploitanten van kritieke infrastructuur — energie, openbaar vervoer, telecommunicatie, enz. — lopen echter ook een verhoogd risico omdat deze aanvallen doorgaans gericht zijn op het ontwrichten van kritieke componenten van de westerse samenleving als een vorm van politieke vergelding.

Het is ongelooflijk moeilijk om voorspellingen te doen over wat er in de toekomst in Oekraïne zal gebeuren of wanneer de oorlog zal eindigen. Na dit conflict gedurende meerdere jaren intensief te hebben gevolgd, kan Proximities echter enkele op analyses gebaseerde schattingen geven.

Ten eerste is het onwaarschijnlijk dat de Oekraïense strijdkrachten in 2024 een frontlinieveranderend tegenoffensief zullen uitvoeren. Deze beoordeling is gebaseerd op het feit dat Oekraïne effectief langs de frontlinie vecht vanuit defensieve posities die eerder in 2024 zijn ingenomen. De langverwachte Amerikaanse militaire hulp die op 20 april in het Amerikaanse Congres werd aangenomen leek na 11 juni zijn weg naar het front te hebben gevonden. Zoals luitenant-generaal Havryliuk opmerkte was toen de artillerieongelijkheid langs het noordfront, namelijk de regio Charkov, afgenomen van 7 tegen 1 naar 5 tegen 1. Daarom hebben de Oekraïners op dit moment minder wapens, maar er moet worden benadrukt dat nieuwe troepen en nieuw materiaal onder weg zijn, waaronder de langverwachte F-16-straaljagers die voortdurend in aantal toenemen. Daarom is het waarschijnlijk dat Oekraïne zijn troepen vanuit versterkte posities zal blijven hergroeperen, consolideren en reorganiseren, terwijl de capaciteitsverschillen met de dag kleiner worden en het vermogen om gecombineerde wapenaanvallen uit te voeren door training wordt vergroot.

Ten tweede zal, gezien de aanhoudende hoge intensiteit van raket- en dronebedreigingen in heel Oekraïne en hun doeltreffendheid bij het vernietigen van kritieke energie-infrastructuur, de komende winter voor Oekraïne moeilijk zijn en zeer waarschijnlijk gekenmerkt worden door veelvuldige stroomuitval. Bovendien zal het gebrek aan geavanceerde, effectieve luchtverdedigingssystemen in heel Oekraïne, vooral in stedelijke gebieden, betekenen dat kritieke infrastructuur extreem kwetsbaar is voor luchtaanvallen, waardoor het energiecrisisaspect van deze oorlog nog langer duurt. Om dit  te compenseren beginnen burgers en bedrijven nu al brandstof in te voeren zodat hun generatoren ook in de winter kunnen blijven lopen. De voortdurende aanvallen op de haveninfrastructuur in de Donau, die van cruciaal belang is voor de invoer van brandstof, zal deze situatie alleen maar verergeren.

Ten derde, aangezien Rusland een oorlogseconomie heeft ingevoerd, economen heeft aangesteld als (vice-)minister van Defensie en eerdere capaciteitstekorten heeft opgevuld door zijn samenwerking met Noord-Korea, Iran en China te vergroten, is Rusland waarschijnlijk in staat om het huidige tempo van operaties (land, zee en lucht) aan te houden tot ten minste het einde van 2025. p 7 maartheeft de Litouwse inlichtingendienst haar jaarlijkse dreigingsbeoordeling opgesteld, zij beoordelen dat het Russische leger zijn oorlogsinspanningen nog minstens twee jaar op een vergelijkbaar intensiteitsniveau kan voortzetten. Een opmerkelijk punt is dat er vanaf juni 2024 steeds meer berichten zijn dat er in Rusland nu meer reclame wordt gemaakt voor mannen om in Oekraïne te vechten in ruil voor aanzienlijk hogere beloningen dan voorheen werd aangeboden, wat erop wijst dat Rusland mogelijk te maken krijgt met het begin van een tekort aan arbeidskrachten. Russische bondgenoten, zoals Noord-Korea, hebben beloofd om zowel militaire steun — troepen — als operationele steun — bij de wederopbouw van de Donbas — te bieden, wat de vermoeidheid van de Russische troepen verder zal verminderen.

Op dezelfde manier hebben de EU en veel Europese landen stappen ondernomen om Oekraïne langdurige steun te bieden in de vorm van bilaterale overeenkomsten op lange termijn, waarvan vele tot 2027 en 2030 duren. Op 22 mei nam de EU een beslissende stap door officieel een plan goed te keuren om de winsten van de activa van de Russische centrale bank die momenteel bevroren zijn in de EU te gebruiken, te gebruiken om de Oekraïense defensie te versterken.

Ten slotte zal de veiligheid van militaire middelen op weg naar Oekraïne gedurende de volgende 12 maanden steeds kwetsbaarder worden voor traditionele sabotage, waaronder ook locaties waar de F-16's zijn gepositioneerd die later naar Oekraïne worden gestuurd. Het is duidelijk dat veel vliegtuigen vanuit Roemenië zullen worden ingevlogen, met name de vliegbasis Mihail Kogălniceanu, omdat er een veilige basis moet zijn waarop het vliegtuig kan worden onderhouden. Deze veilige bases lopen een verhoogd risico om het doelwit te worden van Russische sabotageoperaties.

Wat nu?

Proximities kan u helpen belangrijke inzichten te verkrijgen en deze om te zetten in concrete oplossingen. Met behulp van onze 'What? ' , 'So What? ' , 'What if? ' , en 'What now' aanpak helpen we partners en klanten niet alleen het belang van trends en gebeurtenissen te begrijpen, maar ook om te begrijpen wat dit betekent voor u en uw bedrijf vanuit een strategisch en operationeel perspectief. Als u meer wilt weten over hoe Proximities u kan helpen deze risico's te beperken, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.